کتاب های آینده

در آینده کتاب ها به چه صورت خواهند بود و به چه صورت مورد مطالعه قرار خواهند گرفت ؟
آیا بشر حوصله مطالعه کتاب هائی با چندین جلد و پر صفحه مانند جنگ و صلح را خواهد داشت ؟ متاسفانه خیر.
هم اکنون حتی کتابهای پر طرفدار ی مانند سری هری پاتر کمتر مطالعه می شوند و بیشتر به صورت فیلم و کارتون مورد ملاحظه قرار می گیرند.
- پیشرفت تکنولوژی
پیشرفت تکنولوژی باعث شده است که به جای مطالعه اثار کاغذی ، بشر به سمت مطالعه دانش الکترونیکی روی آورد. در نتیجه بیشتر دستاوردهای بشر ( بخصوص آخرین آنها) بصورت دیجیتال منتشر شوند ( و بدیهی است که ملت و مردمی که دانش کاغذی را مطالعه می کنند از آخرین دستاوردها عقب می مانند )
- سرعت زندگی
همه ما که در این زمان زندگی می کنیم ، می دانیم که سرعت زندگی در سال جاری از سال قبل بیشتر شده است . زمانی که این سرعت را با زمان کودکی خودمان مقایسه کنیم ، فاصله بسیار زیاد آن بسیار ملموس خواهد بود.
هم اکنون ما فرصت کمی برای هر کاری داریم . حالا چه مدت زمانی را می توانیم به مطالعه اختصاص دهیم . حتما زمان کمی را در اینترنت جستجو می کنیم و در خصوص متن و موضوع مورد نیازمان با حجم زیادی از اطلاعات روبرو می شویم. به سراغ چند دایره المعارف می رویم و اگر نیازمان براورده نشد، چند وب سایت دیگر در خصوص موضوع مورد نظر را دنبال می کنیم .
حتی اگر تصمیم بگیریم داستانی و یا کتاب خاصی را بخوانیم ، به احتمال زیاد سراغ نسخه های دیجیتال آن خواهیم رفت (خرید و نگهداری یک کتاب دیجیتال بسیار ارزانتر و سریعتر از یک کتاب کاغذی است ) و بصورت دیجیتال آن را مطالعه خواهیم کرد.
معمولا در زمان مطالعه ، تلوزیون نیز روشن است !
در زمان قدیم ( شاید چند ده سال پیش) با اشتیاق فرصت داشتیم یک کتاب وزین را در دست گرفته و ساعتها مشغول مطالعه آن باشیم . اکثر ما که چند ده سال سن داریم ؛ خاطرات مطالعه از این گونه را داریم ولی نسل جدید متاسفانه این فرصت را ندارد.
به کتابخانه کسانی که حدود 20-30 سال سن دارند نگاه کنید. سایز کتابهای موجود در کتابخانه آنها ( اگر کتابی در میان لوح فشرده موجود باشد) به شدت کاهش یافته است.
سرعت زندگی معدل وقت کم است و درکنار پیشرفت تکنولوژی نتیجه می دهد که مطالعه دیجیتال در تعداد صفحات کم صورت خواهد پذیرفت.
- تعداد موضوعات مرتبط
همه ما میدانیم که اگر برای اخبار به اینترنت مراجعه کنیم ، موضوعات زیادی هستند که می خواهیم بدانیم که در مورد آنها چه می گذرد.
جدای از این که آیا به همه آنها نیاز داریم یا نه ( اغلب آنها چه بدانیم و چه نه برای ما جنبه سرگرمی دارند) .
رسانه ها مغز ما را با تنوع زیاد اخبار و اطلاعات عادت داده اند.
در نتیجه برای هر یک از آنها وقت کمی باقی می ماند.
در کنار این زمان کوتاه ، سرعت تغییرات شتاب زده کنونی را در نظر بگیرید. برای این که فقط در جریان ده موضوع باشید شاید لازم باشد تمام وقتتان را مشغول مطالعه آخرین اخبار موضوع مورد نظر باشید.
موضوعات ( رشته خبری یا علمی ) به سرعت گسترش پیدا می کنند و این گسترش طولی و عرضی است . فرض کنید هر خبر یا علمی در گام بعدی فقط دو نتیجه را متاثر کند. و هریک از این دو نیز به دو نتیجه منجر شود. همه ما میدانیم که بعد از ده مرحله ( که در این روزها خیلی زود این ده مرحله سپری می شود) به بیش از هزار خواهیم رسید. واین فقط جنبه طولی قضیه است. اگر یکی از جنبه های طولی داستان ما، یک محصول باشد( برای ساده شدن مثال) مانند جارو برقی ( موتور اتومبیل را نمی گوئیم که رشد عرض آن وحشتناک است) رشد کیفیت و تنوع کاربرد و سایر پیشرفتهای این محصول جنبه عرضی این موضوع می باشد که ظاهرا این رشد نیز متوقف نخواهد شد.
جدای از این که چه چیز برای ما واقعا لازم است و یا دانش و اخبار ما را به کجا میبرند، برای کتاب این دستاورد بزرگ بشر چه روی خواهد داد؟
- کتابهای قدیمی
منظور از کتابهای قدیمی ، کتابهائی است که تا امروز نوشته شده اند. بعید می دانم در آینده کتاب های بزرگ ( پر حجم ) قدیمی مورد مطالعه قشر عموم جامعه قرار گیرند ( هر چند این کتابها خیلی مهم و با اهمیت باشند) در عوض طیف زیادی از از خلاصه کتابها توسعه پیدا خواهد کرد و کم کم آنها نیز از ویترین های دیجیتال و غیر آن حذف خواهند شد.
شاید افراد خاص ( محققین ) به نسخه های کاغذی این کتابها ( برای چند صفحه ) مراجعه کنند و در نهایت در صورت نیاز بقیه آن را بصورت دیجیتال مطالعه خواهند نمود.
- کتابهای جدید
منظور کتابهائی است که در آینده و برای آینده خوانده شدن برای قشر زیادی از مردم نوشته شود.
حتی مطالب پر طرفداری همچون چگونه موفق شویم و فروشنده خوبی باشیم و چگونه ملیونر شویم و از این دست نیز خلاصه خواهند شد. مردم فرصت مطالعه را نخواهند داشت . کم کم همگی به این مهم خواهیم رسید که آنچه مکتوب شده است قدیمی است و آخرین دستاوردها هنوز مکتوب نشده است.
بنا براین اگر بجای امروز ، فردا به مطالعه در مورد موضوع خاصی بپردازیم با مطالب دیگری روبرو خواهیم گردید.
در نتیجه
Just in time
مطالعه باید کرد و به قدر ضرورت ، نه بیشتر . چون اطلاعات بیشتر به کار نخواهند آمد و چون زود کهنه خواهد شد ، در آینده نیز کاربرد ندارند.
پیش بینی می کنم که نویسندگان ، بجز در مورد کتابهائی مشابه هندبوکها ، کتابهائی با تعداد صفحات کم بنویسند.
( چرا چون که خوانندگان وقت مطالعه تعداد زیاد صفحات کتاب را ندارند)
هدف نویسندگان را در می توان در صفحات کمتر نیز بیان کرد. و این خلاصه نویسی شاید طیف خوانندگان را کاهش دهد. به هر تقدیر این مسیر منطقی به ما می گوید که
اولا حجم کتابها کاهش خواهد یافت .
ثانیا به طور طبیعی تعداد کتابها اضافه خواهد گردید.
ثالثا استفاده از رسانه های دیجیتال توسعه خواهد یافت و مردم کمتر به سوی کتابهای کاغذی روی خواهند آورد.
این ملاحظات بر زندگی ما تاثیر می گذارد. همچنین بر بخش قابل توجهی از اقتصاد تاثیر خواهد گذاشت .
و این تاثیر است جزئی از تفاوت آینده با امروز خواهد بود.
نویسندگان از خود خواهند پرسید : آیا این مقدار کافی است ؟
در اینجا اگر این پرسش را از خودم بپرسم ، باید بگویم بلی کافی است . بنابراین این پایان کتاب من خواهد بود
پایان