استعداد ( قابلیت ) رشد از مقام حیوانی تا مرحله آدمیت .
دیگران گفته اند که ولایت است . اما ولایت مرحله تکمیل دین بود که با اعلام ولایت امیرالمؤمنین , دین کامل گردید .
اطاعت از ولایت هم نیست , چون گیاه و جماد نیز اطاعت ولایت کنند .
اختیار هم نیست , که به مرتبه ای سایر حیوانات نیز اختیار دارند . ( در انتخاب شکار , جفت و غیره و نشانه آن این است که دو حیوان از یک گونه در شرایط مشابه رفتار متفاوت دارند , این امر در حیوانات خانگی مشهود است )
اما دین خاتم کامل است , از این لحاظ که رشد تمدن بشری به حدی رسیده بود که قرآن صامت و قرآن ناطق را نازل فرماید .
سایر ادیان به واسطه تکامل بشریت کامل نبوده است .
این نیست که تمدن بشری از زمان صدر اسلام رشد نکرده , بلکه قرآن , آن توانمندی را دارد که از زمان صدر اسلام تا آخر جهان , نیاز بشری را برآورده نماید ( نیاز رشد انسان از حیوانیت تا آدمیت )
این امر نیز بر امم قبل ظلم نیست , چون آنها نیز به واسطه پیغمبر خاتم جزو امت ایشان حساب میگردند و آنچه استعداد داشتند و به واسطه تکمیل نشدن دین رشد نکردهاند , در عالم برزخ رشد داده خواهند شد .
گفتهاند که عبادت است . آن چه عبادتی است که امت خاتم میتوانند بجا آورند و سایر امم خیر ؟
تنها چیزی که این امت دارند , شریعت مطهر اسلامی است .
برای مثال فرمودند در حال سکارا ( مستی ) به نماز نزدیک نشوید .
یعنی انواع مستی ها . شراب بر سایر مذاهب هم حرام بود , پس نماز آنها هم بدون مستی شراب بود . اینجا بر امت خاتم مستی دنیا را میتوان برشمارد .
کم کسی است که هنگام نماز از مستی دنیا خالی باشد .
این امر فرمان شریعت است و حاصل نمیگردد مگر از مطابعت قرآن . که فرموده کتاب الله و عترتی از هم جدا نمی گردند تا حوض کوثر با هم به من بازگردند .