اوقات شرعی نماز در قطب

 

سه آیه در قرآن بیان کننده زمان نماز هستند.( آیات بیشتری در قرآن هست که در اینجا به این سه مورد اکتفا میشود)

اول آیه سوره اسرا

أَقِمِ الصَّلَاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا ﴿۷۸﴾

نماز را از زوال آفتاب تا نهايت تاريكى شب برپادار و [نيز] نماز صبح را زيرا نماز صبح همواره [مقرون با] حضور [فرشتگان] است (۷۸)

دوم سوره هود

وَأَقِمِ الصَّلَاةَ طَرَفَيِ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِنَ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَنَاتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئَاتِ ذَلِكَ ذِكْرَى لِلذَّاكِرِينَ ﴿۱۱۴﴾

و در دو طرف روز [=اول و آخر آن] و نخستين ساعات شب نماز را برپا دار زيرا خوبيها بديها را از ميان مى ‏برد اين براى پندگيرندگان پندى است (۱۱۴)

سوم سوره طه

فَاصْبِرْ عَلَى مَا يَقُولُونَ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ غُرُوبِهَا وَمِنْ آنَاءِ اللَّيْلِ فَسَبِّحْ وَأَطْرَافَ النَّهَارِ لَعَلَّكَ تَرْضَى ﴿۱۳۰﴾

پس بر آنچه مى‏ گويند شكيبا باش و پيش از بر آمدن آفتاب و قبل از فرو شدن آن با ستايش پروردگارت [او را] تسبيح گوى و برخى از ساعات شب و حوالى روز را به نيايش پرداز باشد كه خشنود گردى (۱۳۰)

از مجموعه آیات متوجه میشویم که وقت نماز بر اساس روز 24 ساعته مشخص میشود.

از طرفی مبنای روز خورشید است . در همه مکانها که خورشید در روز دیده میشود، ظهر شرعی ، یعنی وسط روز مشخص است . بنابراین وقت نماز ظهر در همه مکانها حتی در قطب مشخص است . زمان آن وقتی است که خورشید در بالاترین وضعیت روزانه خود نسبت به افق قرار دارد.

آنچه در قطب ( روز قطبی ) جای سوال دارد ، وقت نماز مغرب و عشا است .

همانطور که وقت ظهر شرعی مشخص است . نیمه شب شرعی نیز مشخص است. جایی که خورشید در پایین ترین وضعیت روزانه خود است.

نظر به این که این فریضه برای بشر است و بشر در شبانه روز 8 ساعت وقت استراحت و خواب دارد . و به طور طبیعی این میزان خواب در دوطرف نیمه شب شرعی اجرا میگردد، وقت نماز مغرب و نماز صبح با توجه به آیات فوق که دو طرف روز است ، مشخص میشود.

یعنی 4 ساعت قبل از نیمه شب شرعی و 4 ساعت بعد از نیمه شب شرعی .

این در خصوص روز قطبی بود. اما برای شب قطب نیز بر اساس حرکت ستارگان ( در قطب شمال ، ستاره قطبی ) ظهر و نیمه شب شرعی قابل تشخیص است.

برای زمانهایی که آسمان قابل مشاهده نیست ( طوفان – هوای ابری و غیره ) با روشهای محاسباتی میتوان زمان ظهر و نیمه شب شرعی را محاسبه نمود.

آنچه توسط همگان مورد توافق است این است که وقت نماز باید توسط خود شخص تشخیص داده شود. این موارد که عرض شد میتواند یکی از نظرات مطروحه در این خصوص باشد و کسی که در شرایط قرار گرفت ، باید بر اساس تشخیص خود عمل نماید . مسئولیت اعمال عبادی با عبد است و پیغمبر از همه راهنمایان بزرگتر بود که خداوند به ایشان فرمود تو نظیر و بشیر هستی . بنابراین گفتار دیگران نمیتواند از سخن پیغمبر مهمتر باشد . افراد زمان نماز را باید خود تشخیص دهند. البته مطالعه و استفاده از نظر سایر مسلمین نیز کمک کننده است ، اما تشخیص و مسئولیت با فرد است.